Maar van waar komt dan het Nieuwe?

Op 8 juni 2006 had ik een afspraak met Sonia Dermience (die een documentaire maakt over Belgische kunstenaarsinitiatieven) om een aantal videotapes over Club Moral uit te lenen. Zij stelde voor om op het E-Flux Film Festival in de E-Flux Video Rental af te spreken, "in de Lange Nieuwstraat". Stipt op tijd stond ik bij het oude gebouw van 'de bevolking' waar al eerder een Extra City (in dit geval partner van E-Flux) evenement plaatsvond. Helaas, alle deuren dicht en niets dat liet vermoeden dat er hier enigerlei te beleven zou zijn. Niet van mijn stuk gebracht kocht ik in de dichtsbijzijnde 'betere' boekhandel een exemplaar van Belgie's nieuwste kunsttijdschrift. Daarin werd E-Flux Video Rental keurig vermeld in de agenda: Mexicostraat, Kattendijkdok Kaai 44. Het was een mooie dag, dus ik fietste helemaal richting haven. Veelbelovend probeerde men mij een toegangskaartje te verkopen, maar nee, "die Video Rental dat is in de Wolstraat". Nog steeds goedgemutst fietste ik terug richting centrum om Sonia te treffen, ze had ondertussen net als de twee andere bezoekers van het Festival al een glaasje champagne aangeboden gekregen.
Nevertheless. Thuisgekomen om het nuttige aan het aangename te paren bladerde ik achteloos door het kunsttijdschrift dat mij op het verkeerde pad had gestuurd. Reeds op bladzijde 2 las ik dat 's lands meest succesvolle kunstenaar (zie voorgaande post) "een nieuwe 'conceptuele' reeks schilderijen heeft opgezet", en wel "dit keer omtrent de Jezuïeten". De schilderijen zullen voor het eerst in het voorjaar van 2007 te zien zijn in België.
Waarschijnlijk zijn er in dit land wel elke dag een paar kunstenaars die een reeks werken opzetten, helaas vallen zij buiten het oog en buiten het hart van de kunsttijdschriften. Daarenboven toonde de Zeno X Gallery, waar naar alle waarschijnlijkheid ondermeer het werk "Ignatius Van Loyolla" (sic), olie op doek, 113x81cm, te zien zal zijn, al 23 jaar eerder een reeks werken over diezelfde Ignatius Van Loyola. Anne-Mie Van Kerckhoven presenteerde toen een reeks van 4 werken omtrent de Jezuïeten: De 4 Uitersten. Ook de film die hierboven te zien is gebaseerd op de gedachtengang van Ignatius Van Loyola: "Een 6 minuten durende 16mm animatie die opgebouwd werd volgens de Geestelijke Oefeningen van Sint Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuïetenorde. De Dood, het Oordeel, de Hel en de Hemelse Glorie zijn de 4 uitersten van de Jezuïeten. Het zijn de stadia die men moet doorlopen om die staat van genade te bereiken waarin de zonde, het Kwaad, bedwongen wordt. Ik maakte mijn eigen uitersten waarbij ik via de banaliteit en de herhaling, de opoffering en de devotie, tot de conclusie kom dat het Kwade slechts bestaat bij de gratie van het Goede, en omgekeerd."
Twee van de reeks van 4 werken die in de tentoonstelling te zien was staan intussen te beschimmelen in de gang van Club Moral te Borgerhout.

AMVK interpreteert de Vier Uitersten van Sint-Ignatius

ANTWERPEN - In de Zeno X Gallery loopt momenteel een tentoonstelling van Anne-Mie Van Kerckhoven (signerend met AMVK). Zij ging op zoek naar de bron van de notie 'goed en kwaad' en stootte op de Vier Uitersten van Ignatius van Loyola. Maar AMVK geeft er wél een eigen interpretatie aan.

De Dood, het Oordeel, de Hel en de Hemelse Glorie, dat zijn de Vier Uitersten van Sint-Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuïetenorde. Hij gaf de mensheid, naast vele andere zegeningen, ook een struktuur van geestelijke oefeningen mee, die mits doorgedreven toepassing tot de heilige staat kunnen leiden. In haar zoeken naar de oorsprong van de westerse noties Goed en Kwaad stootte Anne-Mie Van Kerckhoven op deze kerkleider, die mee aan de basis lag van dat overheersende westerse denken. "Maar het traditionele Europese denken is duidelijk aan zijn einde toe", zegt ze. "Het wordt stilaan vervangen door een veel wereldser en humaner denken, dat invloeden in zich heeft van alle grote kultuurtendenzen." In die optiek heeft ze vier grote werken gemaakt, waarmee ze de Uitersten wil interpreteren. Tegelijk heeft ze er de 4 Bewegingen van dans-kunstenaar Marc Vanrunxt (onlangs nog op het festival De Beweeging) in verwerkt. "Ik werd gedreven door het onrecht, het verdriet, het schuldgevoel waarmee de huidige wereld je konfronteert. De morele waarden vervagen volkomen. Ik ben er van overtuigd dat je met het kwaad moet omgaan om het te leren kennen." In die optiek sluit ze aan op haar vorig werk, dat ze (vaak samen met Danny Devos) in de Borgerhoutse Club Moral doet: het plastisch zoeken naar extremen, zowel rechts als links, wat vaak tot vragen en onbegrip leidt bij het kijkpubliek.

COLLAGES
Uitgangspunt van de expo "De 4 Uitersten" zijn beelden die AMVK al gebruikte in een animatiefilm waar ze momenteel aan werkt. Zij maakte van die beelden telkens vier collages, die een samenhang bieden via het thema van het Uiterste. Het eerste werk is Ad Nauseam, of "tot kotsens toe" en beschrijft vooral het kind zijn, "waar je als een hondje wordt behandeld, dat allerlei kunstjes moet leren." Twee is O Altituda Divinitatis, "waarbij de kijker in aanraking komt met goddelijke gevoelens, zowel goeie als kwade". Collage drie is de Homo Bulla, of de mens als zeepbel: "Ignatius predikte de onverschilligheid tegenover het aardse, de mens mocht zich enkel bezig houden met geestelijke waarden. Met dat principe hebben ze een paar eeuwen de macht uitgeoefend, maar nu komt daar een einde aan, alles wijst erop", zegt AMVK. Daarom werd het vierde Uiterste haar eigen interpretatie van een fundamentele vraag aan de hele Loyola-opbouw: "Maar van waar komt dan het Kwaad?".
De Vier Uitersten is een hoogst persoonlijk werk, met een interpretatie die bewust afstand neemt van de 'normale redeneringstechnieken', omdat het Abnormale in AMVK's werk van essentieel belang is. Wie de vier collages wil gaan bekijken kan terecht in de Zeno X Gallery, Leopold de Waelplaats 16 Antwerpen (rechtover het Museum), elke vrijdag en zaterdag van 14 tot 18 uur tot eind juni.

(Marc Ruyters in De Morgen, 16 mei 1984)

Illustratie: AMVK - De 4 Uitersten, 1984, 16mm film, kleur en zwart/wit, geluid, 5'55", met Guy Cassiers, Marc Vanrunxt, Danny Devos.

De Goede Ingrediënten voor Cultuurjournalistiek

In De Morgen van 7 juni 2006 wordt aandacht besteed aan de tentoonstelling van de tekenreeks "The Good Ingredients" van Michaël Borremans in La Maison Rouge.
Verdienstelijk dat de krant met beeld en kort inhoudelijk kader bericht omtrent de activiteiten van belgische kunstenaars in binnen- en buitenland. Jammer echter dat net zo'n pareltje van belangstelling ontsiert moet worden door het zaad van naijver en concurrentie. Dat Luc Tuymans 's lands succesvolste kunstenaar is doet bij eender welke tentoonstelling van eender welke andere belgische kunstenaar niet ter zake. Het komt er op aan dat ons land een aantal kunstenaars herbergt die internationaal hoog ingeschat worden, enige fierheid daarover overstijgt ruim het vaak kortstondig succes.

Danny Devos
Beeldend kunstenaar,
Stakeholder in een Omgeving voor Actuele Kunst.

Deze tekst was een reactie op een artikel waarin Michaël Borremans zo nodig moest gekentekend worden als "na Luc Tuymans 's lands succesvolste kunstenaar".

Illustratie: Michaël Borremans - The Good Ingredients, 2006.

Bijlange geen Perfecte Uitspraken van een Cultuurprogrammamaker

Tot mijn lichte verbijstering lees ik vandaag (5-5-2006) in De Morgen (pg.3) de woorden van Bruno Wyndaele ('Ons programma perfect? Bijlange niet').
Die stelt namelijk dat "een kunstenaar communiceert via zijn kunst", hetgeen ik nog volkomen beaam. Door evenwel in dezelfde adem te zeggen dat een kunstenaar dat niet hoeft te verklaren in woorden, en meer nog dat "als een beeldend kunstenaar dat zou kunnen, zou hij toch geen beeldend kunstenaar geworden zijn", degradeert de heer Wyndaele de (beeldende) kunstenaar haast tot een soort hersenloos wezen dat zich enkel op papier, met verf of met klei kan uitdrukken.
Dat er zich naast het visuele resultaat van de creatie ook een denkproces, met heuse woorden en termen afspeelt ontgaat hem of interesseert hem niet. Jammer want een cultuurprogramma zou net dat, al is het maar met een luchtige spadesteek, kunnen uitdiepen.

In de afgelopen jaren is er dankzij de inzet van kunstenaars in het cultuurklimaat en beleid aardig wat veranderd, een organisatie zoals het NICC (belangenbehartiger voor beeldende kunstenaars èn gerund door kunstenaars) speelde een voortrekkersrol in het dossier 'kunstenaarsstatuut'. Naar aanleiding van de kritische commentaren op het kunstendecreet besliste de overheid ondermeer om kunstenaars op te nemen in de adviescommissies.
Geloof me heer Wyndaele, die zitten daar niet met hun vingers in de verf.

Dat er geen goed voorbeeld van een cultuurprogramma in onze buurlanden te vinden is zou net de uitdaging moeten zijn om er een te maken dat een voorbeeld voor de buurlanden is. Misschien kan het productiehuis "De Filistijnen" wel eens beroep doen op een kunstenaar bij het maken van een cultuurprogramma, dankzij de regeling 'kunstenaarsstatuut' kan dat overigens voor de werkgever op een ontzettend voordelige manier.

Danny Devos
Beeldend kunstenaar,
Stakeholder in een Omgeving voor Actuele Kunst.

Deze tekst was een reactie op uitspraken van Bruno Wyndaele naar aanleiding van een interview met Michaël Borremans in "De Leeuw van Vlaanderen" (een cultuurprogramma op de Vlaamse TV), en werd in De Morgen gepubliceerd op 9 mei 2006

Illustratie: Michael Borremans - The Pin
2004, oil on wood, 20x 20cm.

Dood Maar Niet Vergeten(Dead But Not Forgotten)

Longing for the Real Picture aka Oil Painting on Canvas in Flanders' Small Apron aka Wollen Sie die Totale Malerei?

1. I've seen that face before
With a very little bit of amusement I have read Pas & Ruyters' essays "The Longing for the Pictorial" and "Painting in Flanders after 1980" for 'Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen'. The cover sports "Der Diagnostische Blick" from Luc Tuymans, oil on canvas from 1992.
I've seen that face before, namely in the studio of Headnurse AMVK (Anne-Mie Van Kerckhoven) back in the late eighties. She was doing a series of paintings (huh?) of people diagnosed with heart diseases, based on illustrations in a german book of people whose type of disease could be read from symptoms in their facial expression.
From 1987 till 1990, AMVK also made a series of 54 portraits based on Heinrich Heine's poem "Die Loreley". People came to her studio, by chance or on their own behalf, and posed for 2 hours while she painted their portrait. She always started with the white of the eyes.
Luc Tuymans is portrayed as nr 37, "sie kämmt", and Marc Ruyters as nr 57, "er schaut nur". Finally the 54 portraits were used in a computer-animated movie and an interactive hypertext on the internet.
www.clubmoral.com/amvk/Loreley

2. TroubleCar.Rijksakademie
Since 1993 Narcisse Tordoir, Luc Tuymans and Headnurse AMVK have been so-called 'advisors' at the Rijksakademie in Am*dam. All three living in Antwerp, they split a car about 15 times a year to drive up north while having heated discussions about painting on the way. Those were also the peak years of the NICC, an artist led organisation in Antwerp that changed the barren landscape for artists in Belgium. Anyway, these three painters' vigourous car discussions resulted in Tuymans and Tordoir organising "TroubleSpot.Painting" in the NICC and Antwerp's Museum of Contemporary Art M_HKA.
Headnurse AMVK not only had her work represented in TroubleSpot.Painting, but at the same time had a full flavoured show "Nursing care, in melancholy stupor" at the M_HKA with paintings, drawings, installations, videos and interactive computer works.
www.clubmoral.com/amvk/muhka

3. Forgotten but not dead
In spite of TroubleSpot.Painting that aimed to present painting in its present time with sculptural influences, videos, photos and installations, seven years later Ruyters still narrows it down to 'oils on canvas' :(
Apart from cycling, nothing has ever risen from the mud of Flanders' fields as they were in the trenches of the Great War. With bigmouth Tuymans (78.700 hits on google!) as the head of the dragon to conquer the world with oils on canvas we're supposed to believe we're a great painting nation. Unfortunately the bulk of the platoon follows with a lot less: De Keyser at 18.200, Borremans at 9.580, then steep down to De Beul at 620 and Tordoir at a mere 550.
Cycling bigmouth Eddy Merckx scores 758.000 hits on google, a loooong way to go for Tuymans. Another long dead (Antwerp 1956) cycling hero, Stan Ockers, scores a good 13.500 hits on google. He's dead, but not forgotten. Whereas Anne-Mie Van Kerckhoven with 12.100 hits on google is forgotten in Flanders after 1980, but then she's not dead....

4. Wollen Sie die Totale Malerei?
Let's face it, contemporary art in Flanders is mud on burlap when you read about it. And it will remain so unless some decision makers, media guru's, and true believers get going. Flanders looks like it a lot, but this is not the middle ages anymore. Nowadays there's modes of communication, publication, worldwide distribution, and you can literally hold it in your hand! It's gut wrenching to read all this believers' idiosyncratic rim ram, always leaving the world behind with a compassionate smile instead of wild eyed interest for art in Belgium.
We've got installation artists, video artists, performance artists and media artists in Belgium that make each and every Bill Viola, Paul McCarthy, Matthew Barney or Bruce Nauman gasp for breath.
We don't need a Ministry of Culture, we need a Ministry of Propaganda!

DDV
Stakeholder in an Environment for Contemporary Art
20060113

This article was written on 13 jan 2006 on the occasion of the publication of "Painting in Flanders after 1980", a concise translation of the Winterissue of "Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen".

illustration: Anne-Mie Van Kerckhoven - Dood Maar Niet Vergeten
(Dead But Not Forgotten), 1981, silkscreen paint on plexi, 60x113.