Maar van waar komt dan het Nieuwe?

Op 8 juni 2006 had ik een afspraak met Sonia Dermience (die een documentaire maakt over Belgische kunstenaarsinitiatieven) om een aantal videotapes over Club Moral uit te lenen. Zij stelde voor om op het E-Flux Film Festival in de E-Flux Video Rental af te spreken, "in de Lange Nieuwstraat". Stipt op tijd stond ik bij het oude gebouw van 'de bevolking' waar al eerder een Extra City (in dit geval partner van E-Flux) evenement plaatsvond. Helaas, alle deuren dicht en niets dat liet vermoeden dat er hier enigerlei te beleven zou zijn. Niet van mijn stuk gebracht kocht ik in de dichtsbijzijnde 'betere' boekhandel een exemplaar van Belgie's nieuwste kunsttijdschrift. Daarin werd E-Flux Video Rental keurig vermeld in de agenda: Mexicostraat, Kattendijkdok Kaai 44. Het was een mooie dag, dus ik fietste helemaal richting haven. Veelbelovend probeerde men mij een toegangskaartje te verkopen, maar nee, "die Video Rental dat is in de Wolstraat". Nog steeds goedgemutst fietste ik terug richting centrum om Sonia te treffen, ze had ondertussen net als de twee andere bezoekers van het Festival al een glaasje champagne aangeboden gekregen.
Nevertheless. Thuisgekomen om het nuttige aan het aangename te paren bladerde ik achteloos door het kunsttijdschrift dat mij op het verkeerde pad had gestuurd. Reeds op bladzijde 2 las ik dat 's lands meest succesvolle kunstenaar (zie voorgaande post) "een nieuwe 'conceptuele' reeks schilderijen heeft opgezet", en wel "dit keer omtrent de Jezuïeten". De schilderijen zullen voor het eerst in het voorjaar van 2007 te zien zijn in België.
Waarschijnlijk zijn er in dit land wel elke dag een paar kunstenaars die een reeks werken opzetten, helaas vallen zij buiten het oog en buiten het hart van de kunsttijdschriften. Daarenboven toonde de Zeno X Gallery, waar naar alle waarschijnlijkheid ondermeer het werk "Ignatius Van Loyolla" (sic), olie op doek, 113x81cm, te zien zal zijn, al 23 jaar eerder een reeks werken over diezelfde Ignatius Van Loyola. Anne-Mie Van Kerckhoven presenteerde toen een reeks van 4 werken omtrent de Jezuïeten: De 4 Uitersten. Ook de film die hierboven te zien is gebaseerd op de gedachtengang van Ignatius Van Loyola: "Een 6 minuten durende 16mm animatie die opgebouwd werd volgens de Geestelijke Oefeningen van Sint Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuïetenorde. De Dood, het Oordeel, de Hel en de Hemelse Glorie zijn de 4 uitersten van de Jezuïeten. Het zijn de stadia die men moet doorlopen om die staat van genade te bereiken waarin de zonde, het Kwaad, bedwongen wordt. Ik maakte mijn eigen uitersten waarbij ik via de banaliteit en de herhaling, de opoffering en de devotie, tot de conclusie kom dat het Kwade slechts bestaat bij de gratie van het Goede, en omgekeerd."
Twee van de reeks van 4 werken die in de tentoonstelling te zien was staan intussen te beschimmelen in de gang van Club Moral te Borgerhout.

AMVK interpreteert de Vier Uitersten van Sint-Ignatius

ANTWERPEN - In de Zeno X Gallery loopt momenteel een tentoonstelling van Anne-Mie Van Kerckhoven (signerend met AMVK). Zij ging op zoek naar de bron van de notie 'goed en kwaad' en stootte op de Vier Uitersten van Ignatius van Loyola. Maar AMVK geeft er wél een eigen interpretatie aan.

De Dood, het Oordeel, de Hel en de Hemelse Glorie, dat zijn de Vier Uitersten van Sint-Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuïetenorde. Hij gaf de mensheid, naast vele andere zegeningen, ook een struktuur van geestelijke oefeningen mee, die mits doorgedreven toepassing tot de heilige staat kunnen leiden. In haar zoeken naar de oorsprong van de westerse noties Goed en Kwaad stootte Anne-Mie Van Kerckhoven op deze kerkleider, die mee aan de basis lag van dat overheersende westerse denken. "Maar het traditionele Europese denken is duidelijk aan zijn einde toe", zegt ze. "Het wordt stilaan vervangen door een veel wereldser en humaner denken, dat invloeden in zich heeft van alle grote kultuurtendenzen." In die optiek heeft ze vier grote werken gemaakt, waarmee ze de Uitersten wil interpreteren. Tegelijk heeft ze er de 4 Bewegingen van dans-kunstenaar Marc Vanrunxt (onlangs nog op het festival De Beweeging) in verwerkt. "Ik werd gedreven door het onrecht, het verdriet, het schuldgevoel waarmee de huidige wereld je konfronteert. De morele waarden vervagen volkomen. Ik ben er van overtuigd dat je met het kwaad moet omgaan om het te leren kennen." In die optiek sluit ze aan op haar vorig werk, dat ze (vaak samen met Danny Devos) in de Borgerhoutse Club Moral doet: het plastisch zoeken naar extremen, zowel rechts als links, wat vaak tot vragen en onbegrip leidt bij het kijkpubliek.

COLLAGES
Uitgangspunt van de expo "De 4 Uitersten" zijn beelden die AMVK al gebruikte in een animatiefilm waar ze momenteel aan werkt. Zij maakte van die beelden telkens vier collages, die een samenhang bieden via het thema van het Uiterste. Het eerste werk is Ad Nauseam, of "tot kotsens toe" en beschrijft vooral het kind zijn, "waar je als een hondje wordt behandeld, dat allerlei kunstjes moet leren." Twee is O Altituda Divinitatis, "waarbij de kijker in aanraking komt met goddelijke gevoelens, zowel goeie als kwade". Collage drie is de Homo Bulla, of de mens als zeepbel: "Ignatius predikte de onverschilligheid tegenover het aardse, de mens mocht zich enkel bezig houden met geestelijke waarden. Met dat principe hebben ze een paar eeuwen de macht uitgeoefend, maar nu komt daar een einde aan, alles wijst erop", zegt AMVK. Daarom werd het vierde Uiterste haar eigen interpretatie van een fundamentele vraag aan de hele Loyola-opbouw: "Maar van waar komt dan het Kwaad?".
De Vier Uitersten is een hoogst persoonlijk werk, met een interpretatie die bewust afstand neemt van de 'normale redeneringstechnieken', omdat het Abnormale in AMVK's werk van essentieel belang is. Wie de vier collages wil gaan bekijken kan terecht in de Zeno X Gallery, Leopold de Waelplaats 16 Antwerpen (rechtover het Museum), elke vrijdag en zaterdag van 14 tot 18 uur tot eind juni.

(Marc Ruyters in De Morgen, 16 mei 1984)

Illustratie: AMVK - De 4 Uitersten, 1984, 16mm film, kleur en zwart/wit, geluid, 5'55", met Guy Cassiers, Marc Vanrunxt, Danny Devos.